Stypendium socjalne to forma wsparcia pieniężnego dla studiujących osób w trudnej sytuacji materialnej wynikającej z uzyskiwania niskiego dochodu w gospodarstwie domowym. Świadczenie wypłacane jest miesięcznie w stałej wysokości zależnej od spełnienia warunków kryterium dochodowego.
Stypendia przyznawane są na wniosek studenta – na semestr lub rok akademicki (5 lub 10 miesięcy). Co ważne, stypendium socjalne dla studentów i uczniów przyznawane z budżetu państwa jest zwolnione z podatku dochodowego. Dotyczy to również stypendiów wymienionych w ustawie z dnia 20 lipca 2018 roku (Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce).
Stypendium socjalne – dla kogo?
Stypendia socjalne najczęściej przyznawane są z tytułu trudnej sytuacji materialnej, jednak programy stypendialne uwzględniają także inne bariery, które mogą uniemożliwiać kształcenie. Wniosek o stypendium socjalne mogą składać między innymi uczniowie i studenci tacy jak:
osoby będące wychowankami świetlic środowiskowych.
Od 1 października 2024 roku zmianie ulegają kryteria dochodowe, od których zależy wysokość stypendium socjalnego. Zgodnie ze zmianami próg uprawniający do wnioskowania o przyznanie pomocy finansowej zwiększa się z 1294,4 złotych netto do 1570,5 złotych netto miesięcznie na osobę w rodzinie wnioskującego o stypendium ucznia / studenta.
Stypendium socjalne – kto przyznaje?
W zależności od rodzaju, stypendium socjalne może być finansowane przez budżet państwa, fundacje lub ogólnopolskie naukowo-socjalne programy stypendialne prowadzone przez niezależne organizacje.
Najbardziej popularne są stypendia wypłacane przez szkoły i uczelnie – dla uczniów szkół podstawowych i średnich, dla studentów i dla doktorantów. Inna forma pomocy to stypendia z budżetu państwa przyznawane i wypłacane przez urząd gminy. Wnioski stypendialne można też składać do wybranych ośrodków pomocy społecznej czy centrów usług społecznych.
Kwota, jaką można otrzymać w ramach stypendium socjalnego, zależy od uzyskiwanych dochodów i puli środków, jakie dana jednostka przeznaczyła na ten cel. Stypendium szkolne w roku szkolnym 2024/2025 może wynieść maksymalnie 2480 złotych, czyli 248 złotych miesięcznie. Studenckie stypendium socjalne wyliczane jest na podstawie kwoty bazowej, od której odejmowane są dochody przypadające na jednego członka rodziny – jego wysokość ustalana jest przez rektora danej uczelni.
Aby sprawdzić, czy przysługuje nam stypendium socjalne, należy określić wszystkie dochody netto w gospodarstwie domowym w poprzednim roku kalendarzowym, a następnie zsumować je, podzielić przez dwanaście miesięcy i przez liczbę osób w rodzinie. To właśnie dochód netto decyduje o tym, czy dana osoba może uzyskać środki stypendialne – w 2024 roku miesięczny dochód netto na osobę w rodzinie ucznia/studenta nie powinien przekraczać 1570,5 złotych.
Dochody brane pod uwagę przy sprawdzaniu prawa do pobierania świadczenia, które są niezbędne, aby określić wysokość stypendium socjalnego, to:
przychody podlegające opodatkowaniu takie jak wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia i umowy o dzieło, emerytury i renty, zasiłek dla bezrobotnych, dochody z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej itd.;
dochody wszystkich członków rodziny opodatkowane podatkiem zryczałtowanym lub kartą podatkową;
dochody niepodlegające opodatkowaniu, czyli między innymi świadczenia rodzicielskie, alimenty i świadczenia z funduszu alimentacyjnego, zwolnione z opodatkowania wynagrodzenie osób do 26. roku życia, dochody uzyskiwane z pracy za granicą.
Stypendia pochodzące ze środków budżetu państwa, samorządów czy szkół i uczelni wyższych nie podlegają opodatkowaniu (przepisy ustawy o systemie oświaty oraz prawa oświatowego). Oznacza to, że stypendium socjalne dla studentów, tak jak pozostałe świadczenia pomocy materialnej dla studentów i doktorantów, nie jest wliczane do dochodu rodziny, na przykład przy ustalaniu prawa do świadczeń rodzinnych czy świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego.
Inaczej jest w przypadku świadczeń z pomocy społecznej. Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej takie stypendium stanowi dochód, a więc może ograniczać możliwość wnioskowania o inne świadczenia.
Zatajenie dochodu, stypendium socjalne – konsekwencje
Czy jeśli ktoś zacznie zarabiać, straci stypendium socjalne? Czy praca na wakacje dla studenta będzie oznaczać wstrzymanie pomocy?Najistotniejsze są kryteria dochodowe. Nie ma zakazu pracy, jednak zarobki powyżej limitów będą skutkować stratą prawa do świadczenia. Zmianę sytuacji materialnej każdorazowo trzeba zgłosić do urzędu gminy – w przypadku stypendium szkolnego – bądź na uczelni, jeśli pobiera się stypendium dla studentów.
A zatem student, który w trakcie trwania roku akademickiego, w którym pobiera stypendium socjalne, utracił lub uzyskał dochód, jest zobowiązany do zaktualizowania oświadczenia o dochodach. Konieczne jest także złożenie nowego wniosku stypendialnego.
Konsekwencje związane z podaniem nieprawdziwej wysokości dochodów rodziny wynikają bezpośrednio z art. 286 Kodeksu Karnego i art. 307 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. W związku z tym zatajenie dochodu może doprowadzić do odmowy przyznania świadczenia stypendialnego lub obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.
Wniosek o stypendium socjalne
Osoba ubiegająca się o stypendium socjalne dla studentów powinna wypełnić wniosek stypendialny. Formularz dostępny jest online w systemie uczelni – składa się go elektronicznie razem z oświadczeniem o dochodach wszystkich członków rodziny.
Procedura składania wniosków odbywa się online, a wykaz wymaganych (w zależności od sytuacji studenta) dokumentów można znaleźć w regulaminie przyznawania świadczeń. W razie potrzeby koordynator może poprosić o uzupełnienie braków w dokumentacji, co może z kolei opóźnić wydanie decyzji odnośnie przyznania środków.
Standardowe dokumenty, jakie powinien dostarczyć wnioskodawca (w imieniu swoim, rodziców i rodzeństwa) to:
Dodatkowe dokumenty wymagane przez uczelnie, gdy dochody jednego z rodziców nie są wliczane do dochodów rodziny, to między innymi wyrok bądź ugoda alimentacyjna, akt zgonu, zupełny akt urodzenia (ojciec nieznany), zaświadczenie z Policji (rodzic zaginiony). Jeśli członek rodziny posiada gospodarstwo rolne, obligatoryjne jest zaświadczenie z urzędu gminy o wielkości gospodarstwa (hektary fizyczne i przeliczeniowe), a dokumenty z ZUS należy zastąpić ich odpowiednikami z KRUS.
Termin składania wniosków mija 31.10.2024. Wnioski wraz z pełną informacją o sposobie ich składania dostępne są na WU.
